ၸွမ်းလၵ်းပိူင်လူဝ်းၵထမ်းဢၼ်မီးဝႃႈ- ပေႃးပဵၼ်ၵေႃႈႁူႉလူႉ၊ ပေႃးၵိူတ်ႇၵေႃႈႁူႉတၢႆ တိုၼ်း ဝႃႈဢမ်ႇမီးၽူႈလႂ်ဝႄႈ လွတ်ႈလႆႈ ဢဝ်ၸဵမ်မႅင်းလႅင်တေႃႇတူဝ်ၸၢင်ႉ၊ ၸဵမ်ၵူၼ်းထမ်းမၻႃး(ယူဝ်းယူဝ်း)တေႃႇထိုင်ၽဢရႁၼ်တႃ ႁူႉတၢႆ ၵူႈၵေႃႉ၊ ပရိၼိပ်ႉပၢၼ်းၵူႈၸဝ်ႈ၊
ၼႆႉပဵၼ်လၵ်းပိူင် ဢၼိၸ်ႉၸ(ဢမ်ႇမိူၼ်ၼင်ႇၸႂ်ဢၢင်ႈ)၊ တုၵ်ႉၶ (ဢမ်ႇယူႇဝႆႉ တီႈၵဝ်ႇ)၊ ဢၼၸ်ႉတ(ပဵၼ်လူႉၸွမ်းႁဵတ်ႇ-ၸွမ်းၽူလ် မိူၼ်ၵူၺ်ႈပိုင်ႈငၢမ်ႈ-ငၢမ်ႈပိုင်ႈၵူၺ်ႈ)ၼၼ်ႉသေ ၸၢႆးသွႆႈၶမ်းႁိူင်း (သၶႁ) ၼႂ်းၼၢမ်းၸဝ်ႈႁၢၼ်သႅင်ၸိုၼ်ႈ
ဢၼ်ပဵၼ်သိုၵ်းငၢၼ်လုၵ်ႉၾိုၼ်ႉ ယိပ်းၵွင်ႈၵၢင်ႇလုၵ်ႉႁိုၼ်ႇတေႃႇသူႈ ပိူဝ်ႈတႃႇ ၵၢၼ်လွတ်ႈလႅဝ်းၵွၼ်းၶေႃမိူင်းတႆး လူၺ်ႈၵၢႆၽၢၼ်ႇၼႂ်းယူင်ႉၶၢပ်ႈၸုမ်းႁတ်းႁၢၼ်တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆး(Shan State Army-SSA) ဢၼ်ၸဝ်ႈမႄႈၼၢင်းႁိူၼ်းၶမ်း
မႁႃႇတေႇဝီႇဝဵင်းယွင်ႁူၺ်ႈၼမ်းႁူဝ်၊ တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆးလုၵ်ႉၾိုၼ်ႉ(Tai Revolutionary Army-TRA) ဢၼ်ၸဝ်ႈၵွၼ်းၸိူင်းၼမ်းႁူဝ်၊ တပ်ႉသိုၵ်းမိူင်းတႆး(Mong Tai Army-MTA) ဢၼ် ၶုၼ်သႃႇၼမ်းႁူဝ်၊ ႁူမ်ႈထိုင်တပ်ႉသိုၵ်းၸိုင်ႈတႆးပွတ်းၸၢၼ်း
(Shan State Army-south-  SSA-S) ဢၼ်ၸဝ်ႈ ယွတ်ႈသိုၵ်း ၼမ်းႁူဝ်ၼၼ်ႉမႃးပဵၼ်ပီယၢဝ်းၶၢဝ်းႁိုင်ယဝ်ႉ လႆႈလူႉသဵင်ႈသုတ်းမုၼ်ၵႂႃႇလူၺ်ႈတၢင်းပဵၼ်မၢၵ်ႇႁႅင်းတပ်း တီႈႁူင်းယႃသူၼ်လွၵ်ႇ ဝဵင်းၵဵင်းမႆႇ (မိူင်းထႆး) မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 15/09/ 2012
ၽွင်းတိုၵ်ႉႁၢပ်ႇၼႃႈၵၢၼ်(adviser of RCSS, SHAN., SDU, TCC, SEC and SSC) ၼၼ်ႉ ဢဝ်သုတ်းၵႂႃႇၸူဝ်ႈပၢၼ်ၵူၼ်းၼိုင်ႈၽဝ၊ ထိုင်မႃးပီ 2014 ၼႆႉမၼ်း ၸဝ်ႈလႆႈၽၢတ်ႇယၢၼ်ၸိူဝ်းႁဝ်းၵႂႃႇတဵမ်သၢမ်ပီၼႂ်းဝၼ်းတီႈ 15 ၼႂ်းလိူၼ်သႅပ်ႉထႅမ်ႊပိူဝ်ႊၼႆႉ။

ၽူႈတႅမ်ႈႁတ်းတႃႉ(Challenge)ဝႃႈပေႃးၵူၼ်းၸၢဝ်းတႆးႁဝ်းၵူႈၵေႃႉ ႁဵတ်းၵၢၼ်မိူၼ်ၸၢႆးသႅင် ၸိုၼ်ႈၵၼ်ၼႆ ၵၢၼ်တႃႇ မိူင်းတႆး၊ ၵူၼ်းတႆး၊ ၵူၼ်းမိူင်းတႆးပႃႈတႂ်ႈတုင်းတႆးလိူင်ၶဵဝ်လႅင် ဝူင်း လိူၼ်ၶၢဝ်ၼၼ်ႉ တေပုင်ႈၶိုၼ်ၼႃႈ(Forward)၊
တေပိၼ်ႇပႅင်လႆႈသဵၼ်ႈတၢင်းဢၼ်ၶိုတ်း တၼ်းပိူၼ်ႈ(Change)ၼၼ်ႉဢမ်ႇႁၢင်ႉၼႆယူႇ။ မၼ်းၸၢႆးၼႆႉ ဢဝ်ပုၼ်ႈ ၽွၼ်း ၾၢႆႇပိုၼ်ၽၢဝ်ႇသေ ႁဵတ်းၵၢၼ်တင်းဝၼ်းတင်းၶိုၼ်းမီးမိူဝ်ႈၵိၼ်ၶဝ်ႈ၊ မိူဝ်ႈဢၢပ်ႇၼမ်ႉလႄႈမိူဝ်ႈၼွၼ်းၵွႆး၊
သမ်ႉဢမ်ႇမီးဝၼ်းတိတ်ႉဝၼ်းသဝ် ဢမ်ႇၼၼ် ဝၼ်းလိုဝ်ႈၵၢၼ်တႃႇမၼ်းၸဝ်ႈ။ ၵႂႃႇတၢင်း ၵေႃႈတႅမ်ႈလိၵ်ႈ/ထတ်း လိၵ်ႈ၊ ၶဝ်ႈႁွင်ႈၼမ်ႉၵေႃႈထတ်းလိၵ်ႈ/မႄးလိၵ်ႈ၊ ဢုပ်ႇၶႅၵ်ႇၵေႃႈတင်း ဢုပ်ႇတင်းထတ်းလိၵ်ႈ။

မိူဝ်ႈပီ 1989 ၼႂ်းတပ်ႉသိုၵ်းမိူင်းတႆး(MTA) ၽူႈတႅမ်ႈတင်းသၶႁ လႆႈႁပ်ႉဢဝ်ၶေႃႈၸီႉ သင်ႇတီႈၸဝ်ႈၶုၼ်သႃႇ (ၽွင်းၼၼ်ႉမၼ်းၸဝ်ႈပဵၼ်ၸွမ်ပွင်သိုၵ်း)သေ ဢွၼ်ဢဝ်သိုၵ်းႁၢၼ် 60  ၵေႃႉ ၼႂ်းပႃႈတႂ်ႈၸဝ်ႈသိုၵ်းသုရၢႆး ၽူႈၵွၼ်း ၼႃႈလိၼ်သိုၵ်းၵဵင်းတုင်၊
လုၵ်ႉတီႈတပ်ႉလွႆလမ် ၼႂ်းဢိူင်ႇလွႆတေႃႇၶမ်း ၸႄႈဝဵင်းတႃႈၶီႈလဵၵ်း ဢွၵ်ႇတၢင်းၵႂႃႇၸူး တပ်ႉၸုမ်း 768 တီႈ ဢိူင်ႇသလိုဝ်း(ၸႄႈဝဵင်းမိူင်းယၢင်း) ပိူဝ်ႈတႃႇၵပ်းသိုပ်ႇၸုမ်းတႆးၼင်ႇၵၼ် ၸုမ်းၼိုင်ႈတင်း ၸုမ်းၼိုင်ႈ ႁႂ်ႈႁူႉလွင်ႈငဝ်းလၢႆးၵၼ်သေ
ႁႂ်ႈၸၢင်ႈလႆႈပိၼ်ႇပႆႇၸွႆႈထႅမ်ၵၼ် ၼႂ်းဝၼ်းမိူဝ်းၼႃႈ။ ၽူႈတႅမ်ႈပဵၼ် ၽူႈဢွၼ်ႁူဝ်၊ သၶႁ ပဵၼ်ၵႅမ်လႄႈၶုၼ်သိုၵ်းသေႃးၸိင်ႇ ပဵၼ်ၽူႈယိပ်းသိုၵ်း၊ ၶုၼ်သိုၵ်းၸၢႆးဢွင်ႇ ပဵၼ်ၵႅမ် ႁဵတ်းၼႆသေ ဢွၵ်ႇတၢင်းၵႂႃႇၶၢဝ်းတၢင်း 2 လိူၼ်ပၢႆ။
လႆႈၵႂႃႇတူၵ်းလူင်းၵၼ်တင်းၸဝ်ႈလၢဝ်ၶမ်း၊ ၸဝ်ႈဝုၼ်းသႃ ၽူႈၵွၼ်းလႄႈၵႅမ်ၽူႈၵွၼ်း တပ်ႉၸုမ်း 768 တႃႇတပ်ႉတႆး ၼင်ႇၵၼ်တူင်ႉၼိုင်ၵၢၼ်သိုၵ်းလႄႈၶဝ်ႈပွႆးတိုၵ်းၸွမ်းၵၼ်ၼႂ်းၼႃႈတီႈပွတ်းဢွၵ်ႇၶူင်း၊ လႆႈတူၵ်းလူင်းၵၼ်ပႃႈၼႃႈပႃႈတႃ ယႄးပေႃႇသူဝ်းတဵင်း
ၽူႈၵွၼ်းပၢႆးမိူင်းတိူင်းပွတ်းၸဵင်ႇၸၢၼ်းဝၼ်းဢွၵ်ႇသၢမ်တပ်ႉၸုမ်း (မီးတပ်ႉၸုမ်း 768 သလိုဝ်း၊ တပ်ႉၸုမ်း 815 မိူင်းလႃးလႄႈတပ်ႉၸုမ်း 911 ၼမ်ႉပၢၼ်း) ဢၼ်ယူႇပႃႈတႂ်ႈပႃႊတီႊၶွမ်ႊ မိဝ်ႊၼိသ်ႉတ် မိူင်းမၢၼ်ႈ (CPB)
ဢၼ်မီးတၶိၼ်ႇပတဵင်းတိၼ်ႇၼမ်းႁူဝ်ယူႇ။

ၽွင်းဢုပ်ႇၵၼ်ၼၼ်ႉ မၼ်းၸဝ်ႈ(သၶႁ) ႁတ်းလၢတ်ႈတီး ယႄးပေႃႇသူဝ်းတဵင်းဝႃႈ-“ ဢမ်ႇမီးၵူၼ်းမိူင်းတႆး CPB ဢမ်ႇယူႇလႆႈ၊ ဢမ်ႇမီး CPB ၵူၼ်းမိူင်းတႆးယူႇလႆႈ၊ ၵူၼ်းမိူင်းတႆး ဢမ်ႇပိုင်ႈ CPB, CPB ၵွႆး ဢၼ်ပိုင်ႈၵူၼ်းမိူင်းတႆး ”- ၼႆၼၼ်ႉ။
ဝၢႆးသေဢုပ်ႇၵၼ်ယဝ်ႉ ၸဝ်ႈလၢဝ်ၶမ်းယင်းမႃးလၢတ်ႈ ယွင်ႈမၼ်းၸဝ်ႈဝႃႈ-“ မီးၸဝ်ႈၵွႆးႁတ်းလၢတ်ႈၸိူင်ႉၼႆ၊ ၼႂ်းႁဝ်းဢမ်ႇမီးၽႂ်ႁတ်းလၢတ်ႈ”-ၼႆ။

(ၵ)ၶေႃႈလီဢၼ်တႆးႁဝ်းလီယိူင်ႈမၼ်းၸၢႆးၼႆႉ- 1) ဢမ်ႇမေႃဝႆႉၼီႈၵၢၼ်(ႁဵတ်းႁႂ်ႈ ယဝ်ႉၵမ်းလႂ်ၵမ်းၼၼ်ႉ)၊ 2) ႁပ်ႉဢဝ်ပုၼ်ႈၽွၼ်းယဝ်ႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈထိုင်တီႈ(ဢမ်ႇတွၼ်ႉဢၢင်ႈယိူင်ႈၼိုင်ႈယဝ်ႈယိူင်ႈၼိုင်ႈသေ ဝႄႈႁူဝ်ပတ်းၵူၼ်ႈပႅတ်ႈ ၼႃႈၵၢၼ်၊ 3)
ၼွၼ်းၸဝ်ႉလုၵ်ႉၸဝ်ႉ ဢမ်ႇပႂ်ႉၶၢဝ်းယၢမ်းသေ ႁဵတ်းၵၢၼ်ၵမ်းလဵဝ်၊ 4) ထတ်းထွင်ၶိုၼ်း ၼႃႈၵၢၼ် ၵူႈဝၼ်း(ႁဵတ်းယဝ်ႉဢီႈသင်၊ ၵိုတ်းဢီႈသင်ၸဵမ်ၸိူဝ်းၼႆႉ)၊ 5) တႅမ်ႈမၢႆတွင်းၸွမ်းဝၼ်း(နေ့စဉ်မှတ်တမ်း) ၵူႈဝၼ်း (ဝၼ်းၼိုင်ႈၵွႆးၵေႃႈ ဢမ်ႇႁွၼ်ႇတွၼ်ႉဝဵၼ်ႉ)
ၸိူဝ်းၼႆႉ။

(ၶ) ၶေႃႈၸႃႉဢၼ်ဢမ်ႇလီယိူင်ႈသမ်ႉ- 1) လၢတ်ႈသိုဝ်ႈၶေႃႈၸိုဝ်ႈသဵင်ဢမ်ႇၸိုဝ်ႈ (ပၢၵ်ႇၸႃႉသဵင်ၸၢင်)၊ 2) ၸႂ်လမ်ငၢႆႈ (လိုမ်းလွင်ႈၸႂ်လမ်ငၢႆႈသေတႃႉ ႁဵတ်းႁႂ်ႈပိူၼ်ႈမၢင်ၵေႃႉ ဢမ်ႇပေႃးၸႂ်)၊ 3) ၸႂ်ၵိုမ်ႉ(ပေႃးႁၼ်ၽိတ်းၼိူဝ်ၽႂ်ၵေႃႈ ဢမ်ႇၸၢင်ႈပိၼ်ႇပႅင်ၶိုၼ်း
မိူၼ်ႁွႆးၽႃႉၾၼ်းမၢၵ်ႇႁိၼ်) ၸိူဝ်းၼႆႉ။