တီႈ လႅၼ်လိၼ် တႆး - ထႆး ဝၢၼ်ႈလၵ်းတႅင်ႇ ဢိူင်ႇ ပဵင်းလူင်ၼၼ်ႉ မိူဝ်ႈၼႆႉ ၾၢႆႇ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ ထႆး ဢွၼ်ႁူဝ် ၼမ်းၼႃႈသေ ပိုတ်ႇၵၢတ်ႇဝူင်ႈ (ၵၢတ်ႇၼတ်ႉ) ၵူႈဝၼ်းၽတ်း ။ ပေႃးထိုင်မႃး ဝၼ်းၽတ်းတီႈ 10 သိပ်းလိူၼ်ၼႃႈ တေပိုတ်ႇယႂ်ႇ ၊ ၽူႈၵွၼ်း ၸႄႈတွၼ်ႈ ၵဵင်းမႆႇ တေၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ။

ဝၼ်းၽတ်း တီႈ 27/08/2015 (မိူဝ်ႈၼႆႉ) ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ ထႆး ၵူႈၾၢႆႇၾၢႆႇ ႁူမ်ႈၵၼ် ပိုတ်ႇၵၢတ်ႇ ဝူင်ႈဝၼ်းၽတ်း (ၵၢတ်ႇၼတ်ႉ) ၵူႈဝၼ်းၽတ်း လႅၼ်လိၼ်တႆး - ထႆး တီႈဝၢၼ်ႈ လၵ်းတႅင်ႇ ဢိူင်ႇပဵင်းလူင် ၸႄႈဝဵင်း ဝဵင်းႁႅင် ၸႄႈတွၼ်ႈ ၵဵင်းမႆႇ ။ ၸိုဝ်ႈၵၢတ်ႇဝႃႈ ၵၢတ်ႇၼတ်ႉ ထၼူၼ်ၶူၼ်းၻိူၼ်း 2 ၽႅၼ်ႇလိၼ် ထႆး - မၢၼ်ႈ (မီးတီႈပွင်ႇ ၵႂၢမ်းတႆးဝႃႈ ၵၢတ်ႇဝူင်ႈ သဵၼ်ႈတၢင်း ၵူၼ်းပႆ 2 ၽႅၼ်ႇလိၼ် ထႆး - မၢၼ်ႈ ။ ပိူဝ်ႈတႃႇပိုတ်ႇ ၵၢတ်ႇလႅၼ်လိၼ် ၼႆႉ မိူဝ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ၵၢၼ် ပိုတ်ႇဝၼ်းႁႅၵ်ႈ (ဝၼ်းဢွၼ်တၢင်းသုတ်း) ။ လႆႈႁူႉဝႃႈ ပိူဝ်ႈတႃႇ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ၵူၼ်းမိူင်း ၸွမ်းလႅၼ်လိၼ် သွင်ၸိုင်ႈမိူင်း ပေႃးလႆႈၵႂႃႇမႃး သိုဝ်ႉၶၢႆ တေႃႇၵၼ် ။ တႄႇၼႆႉၵႂႃႇ တေမီး ၵူႈဝၼ်းၽတ်း - ၼႆယဝ်ႉ ။


ဝၢၼ်ႈလၵ်းတႅင်ႇ (ၾင်ႇမိူင်းထႆး) ၼႆႉ တေႃႇၼႃႈ မိူင်းတႆး ဝၢၼ်ႈပၢင်ၵမ်ႉၵေႃႇ ဢိူင်ႇမႂ်ႇသုင် ၵိင်ႇၸႄႈဝဵင်း မိူင်းထႃး  ၸႄႈဝဵင်း မိူင်းတူၼ် ၸႄႈတွၼ်ႈ မိူင်းသၢတ်ႇ ၸိုင်ႈတႆး ပွတ်းဢွၵ်ႇ ။ လၢၼ်ႇ လၵ်းတႅင်ႇၼႆႉ ဢိုတ်းႁပ်းမႃး တင်ႈတႄႇပီ 2002 ၽွင်းတပ်ႉသိုၵ်း ၸိုင်ႈတႆး (RCSS/SSA) တင်းသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ပဵၼ်ပၢင်တိုၵ်းၵၼ် ပွတ်းလႅၼ်လိၼ် ။


လုင်းပၺ်ၺႃ ) ပူႇၵၢင်ႉ ဝၢၼ်ႈလၵ်းတႅင်ႇ လၢတ်ႈဝႃႈ - ၵၢတ်ႇၼတ်ႉၼႆႉ မီးတီႈႁိမ်း လၢၼ်ႇလၵ်းတႅင်ႇ ။ ဝၼ်းၵၢတ်ႇၼတ်ႉ မိူဝ်ႈၼႆႉ မီးၶူဝ်းၶွင် ၶၢႆ ၵူႈလွင်ႈလွင်ႈ ။ ၸုမ်းမႃး ၵူတ်ႇထတ်းလိူတ်ႈ တၢင်းပဵၼ်ၶႆႈ ၼၢဝ်ယုင်း/ၼၢဝ်ဝီႈ (မလႃႊလီႊယိူဝ်ႊ) ၵေႃႈမီး ။ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ ယေးငိုၼ်း (ထၼႃႊၶၢၼ်ႊ) ဢွမ်သိၼ် မႃးႁႃၶၢႆ ဢွမ်းသိၼ်ၶဝ် ၵေႃႈမီး ။ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ ပလိၵ်ႈထႆးၵေႃႈ မႃးပႂ်ႉ ဢဝ်ႁူမ်ႇလူမ်ႈ ပၼ်ၵူႈၾၢႆႇၾၢႆႇ ။ မိူဝ်ႈတႄႇမၼ်း လႆႈငိၼ်းဝႃႈ ၽူႈၵွၼ်း ၸႄႈဝဵင်း ဝဵင်းႁႅင် တေမႃးပိုတ်ႇ ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ သမ်ႉလႆႈငိၼ်းဝႃႈ ၽူႈၵွၼ်းၸႄႈဝဵင်း တိုၵ်ႉမီးယူႇတီႈ ၵဵင်းလၢဝ် ။


ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ ၵူၼ်းမိူင်း (မိူင်းတႆး) တၢင်း မိူင်းတေႃႉ မိူင်းထႃး ၵေႃႈ  လႆႈႁၼ် ဢဝ်ၶူဝ်းၶွင် ဢဝ်ပႃ ၸိူဝ်းၼႆႉ မႃးၶၢႆ ။ သိုၵ်းမၢၼ်ႈၵေႃႈ ၼုင်ႈၶူဝ်း ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈသေ မႃးၶဝ်ႈ ႁူမ်ႈဢႅဝ်ႇၵၢတ်ႇ ၽွင်ႈယူႇ ။ ၶူဝ်းၶွင်ၶၢႆ ၼႂ်းၵၢတ်ႇၼၼ်ႉ ၶူဝ်းၶၢႆ ၾၢႆႇထႆး တေမီးၼမ် ။


တႃႇတေပိုတ်ႇ ၵၢတ်ႇၼႆႉ ၽူႈပွင်ၵၢၼ် ဝၢၼ်ႈဢိူင်ႇ (ဢေႃးပေႃးတေႃး) ၶဝ် ၊ တၢင်းၸႄႈ ဝဵင်းၶဝ် ႁၢင်ႈႁႅၼ်းဝႆႉ ၸဵမ်မိူဝ်ႈဝႃး ဢဝ်တဵၼ်ႉ (သုမ်ႉၽႃႈယၢင်) ၵႂႃႇၵၢင်ဝႆႉ ပဵၼ်လင် ပဵၼ်လင် ၸဵမ်မိူဝ်ႈဝႃးလႄႈ မိူဝ်ႈၼႆႉ ၽႂ်မီးၶူဝ်းၶွင် ၶၢႆသင်ၵေႃႈ ဢဝ်ၵႂႃႇ တမ်းၶၢႆလႆႈ ။ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈ လၵ်းတႅင်ႇၵေႃႈ ဢဝ်ၶူဝ်းတႆး ၸိူဝ်းၼႆႉ ၵႂႃႇတမ်း ဝၢင်းၶၢႆယူႇ ။ မိူဝ်ႈၼႆႉ ပဵၼ်ဝၼ်း တႄႇပိုတ်ႇလႄႈ မီးၵူၼ်းမႃးၶဝ်ႈ ႁူမ်ႈၼမ် တႄႉတႄႉ ။ ၸဝ်ႈထူဝ်ႇ ၽူးဢုၼ်ႇၶဝ် သဵင်ႈၸဵမ်ၸဝ်ႉ - ပူႇၵၢင်ႉ ဝၢၼ်ႈလၵ်းတႅင်ႇလၢတ်ႈ ။


ဝၼ်းၽတ်း တီႈ 10 လိူၼ်ၼႃႈ တေပိုတ်ႇ ယႂ်ႇယႂ်ႇ ၊ လႆႈယိၼ်းဝႃႈ ၽူႈၵွၼ်း ၸႄႈတွၼ်ႈ ၵဵင်းမႆႇ (ၽူႈဝႃႈၵဵင်းမႆႇ) တေမႃးပိုတ်ႇပၼ် ။ လွင်ႈၼႆႉ တၢင်းၸႄႈဝဵင်း ဝဵင်းႁႅင် မီးလိၵ်ႈ ပဵၼ်တၢင်း ၵၢၼ်ဢွၵ်ႇဝႆႉ ။ လွင်ႈပိုတ်ႇလၢၼ်ႇၼႆႉ ၾၢႆႇထႆးတႄႉ ၶႂ်ႈပိုတ်ႇတႄႉတႄႉ ၊ ပေႃးပိုတ်ႇလႆႈမႃး တၢင်းၼိူဝ် တေမီးငိုၼ်း ၵွင်ၵၢင်ပၼ်ၶဝ် ၼပ်ႉႁူဝ်လၢၼ်ႉ ပိူဝ်ႈတႃႇ ပူၵ်းပွင်ၸွမ်း ၼႃႈလၢၼ်ႇ ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ပေႃးႁဝ်း ႁူပ်ႉဢုပ်ႇ မၢၼ်ႈမႃးတႄႉ ၾၢႆႇမၢၼ်ႈဝႃႈ ႁဝ်းၶႃႈ ၶႂ်ႈပိုတ်ႇယူႇ ၊ ၵူၺ်းၵႃႈ တၢင်းၼိူဝ် ပႆႇၸႂ်ႉပိုတ်ႇ ၊ ႁဝ်းၶႃႈ ပဵၼ်ၵူၼ်းဢွၼ်ႇ ၵူၺ်း ဢမ်ႇၸၢင်ႈလၢတ်ႈ ၸိူင်ႉႁိုဝ် - ပူႇၵၢင်ႉဝၢၼ်ႈ လၵ်းတႅင်ႇ လၢတ်ႈၼႄထႅင်ႈ ၼင်ႇၼႆ ။


ပူၼ်ႉမႃး မိူဝ်ႈဝၼ်းတီႈ 23/08/2015 ၵေႃႈ ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈထႆး လႆႈၸတ်းႁဵတ်း ပၢင်ဢုပ်ႇဢူဝ်း ဝူင်ႈၵၢင်ထႆး တင်း ၸဝ်ႈၼႃႈတီႈမၢၼ်ႈ ပိူဝ်ႈတႃႇ ပိုတ်ႇလၢၼ်ႇ သဵၼ်ႈတၢင်း လၵ်းတႅင်ႇ - ပၢင်ၵမ်ႉၵေႃႇ ။ မိူဝ်ႈၼၼ်ႉ ၾၢႆႇထႆး မီးၸဝ်ႈၼႃႈတီႈ ၵူႈၾၢႆႇၾၢႆႇ ၼႂ်းပိုၼ်ႉတီႈ ၊ ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇ ၊ ၽူႈႁဵတ်းၵၢၼ် ပၢႆးမၢၵ်ႈမီး ၼႂ်း 4 ၸႄႈတွၼ်ႈ မိူင်းထႆးပွတ်းႁွင်ႇ (ၽၢၵ်ႈၼိူဝ်) လမ်းပုၼ်း လမ်းပၢင်း ၵဵင်းမႆႇ မႄႈႁွင်ႈသွၼ် ၸိူဝ်းၼႆႉ မိူဝ်းၶဝ်ႈႁူမ်ႈလဵပ်ႈႁဵၼ်းတူၺ်း ၵဵဝ်ႇၵပ်းၵၢၼ် ပိူဝ်ႈတႃႇပိုတ်ႇလၢၼ်ႇ သဵၼ်ႈတၢင်းၼႆႉ ။


ၽူႈၵွၼ်း ၸႄႈဝဵင်း ဝဵင်းႁႅင် လႄႈၾၢႆႇသိုၵ်းထႆး ၵေႃႈမႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈ။ ၾၢႆႇမိူင်းတႆးၵေႃႈ မီးသိုၵ်းမၢၼ်ႈ ၊ ၵူၼ်းဝၢၼ်ႈတႆး ပဢူဝ်း တၢင်းမိူင်းထႃး တၢင်းလွႆ မၢၼ်ႇထွင်ႇ ၸိူဝ်းၼႆႉ မႃးၶဝ်ႈႁူမ်ႈ ၵူၼ်းမွၵ်ႈ 100 ပၢႆ - ပူႇၵၢင်ႉ ဝၢၼ်ႈလၵ်းတႅင်ႇ လၢတ်ႈၼႄၼင်ႇၼႆ ။